Ιωάννης Θεμ. Τσουχλαράκης
|
Στη σελίδα αυτή παρουσιάζονται τα τρία βιβλία του Γιάννη Τσουχλαράκη.
ΤΗΣ ΚΡΗΤΙΚΗΣ ΦΟΡΕΣΙΑΣ.
Στο βιβλίο αυτό καταγράφονται τα ιστορικά και λαογραφικά στοιχεία που σχετίζονται με τις γιορτινές παραδοσιακές κρητικές φορεσιές, αντρικές και γυναικείες. Οι μέχρι σήμερα αναφορές σε παλιότερα και σύγχρονα κείμενα, οι προσωπικές μαρτυρίες και τα νεώτερα στοιχεία μελετήθηκαν από τους συγγραφείς σε βάθος, διασταυρώθηκαν, ελέγχθηκαν, και όπου χρειάστηκε, συμπληρώθηκαν με σκοπό τη δημιουργία μιας, κατά το δυνατόν, πλήρους και τεκμηριωμένης μελέτης. Επιδιώχθηκε η αναφορά στις παραδοσιακές φορεσιές να περάσει μέσα από την ιστορία, τα έθιμα και τα ήθη της Κρήτης, συνάμα, με την παράθεση ορισμένων βασικών τεχνικών χαρακτηριστικών τους. Παράλληλα, το βιβλίο αυτό, αποτελεί και ένα πολύ ενδιαφέρον λεύκωμα, αφού, οι εικόνες στο σύνολό τους είναι ιστορικές (επιστολικά δελτάρια, λαϊκές εικόνες, ξυλογραφίες, υδατογραφίες κ.λπ.), ενώ, αξιοσημείωτο είναι ότι τοποθετήθηκαν με τέτοια σειρά, ώστε, ο σχολιασμός τους να παρέχει στον αναγνώστη μια περιεκτική πληροφόρηση της νεώτερης ιστορίας της Κρήτης με συγκεκριμένες αναφορές σε πρόσωπα και γεγονότα.
Για το βιβλίο έγραψαν...
Μανώλης Κ. Κογχυλάκης, (Εφημερίδα «Τα χρονικά Κισσάμου και Σελίνου», Μάιος 1998)
«Ένα βιβλίο αρχοντικό, περιποιημένο, δεμένο, πολυτελές, πλούσιο σαν τη σκολινή, επίσημη κρητική φορεσιά που γι αυτήν, κυρίως, γίνεται λόγος. Φαίνεται σε όλες τις μορφές, σ’ όλους τους τύπους από τη μια άκρη της Κρήτης ως την άλλη. Στα κείμενα ο αναγνώστης βρίσκει απαντήσεις σε πολλά ερωτηματικά που πιθανόν έχει γύρω από την ιστορία και την εξέλιξη της κρητικής φορεσιάς, ανδρικής και γυναικείας, από τα ενετικά χρόνια μέχρι τα μέσα του αιώνα μας, που κλείνει και ο κύκλος της πορείας της. Δεν γνωρίζω προσωπικά τους συγγραφείς, αλλά από τα βιογραφικά και προπαντός από την παρουσία του έργου μπορώ να πω ότι είναι λεβεντοκρητικοί, γιατί δεν παρουσιάζουν απλά ορισμένες γνώσεις, αλλά συσχετίζουν, διεισδύουν και ανακαλύπτουν αυτό που κρύβει ή αυτό που συμβολίζει το φαινόμενο. Σταχυολογούν από την κρητική ποίηση λαϊκή και επώνυμη όσα στοιχεία αναφέρονται στην κρητική φορεσιά και τα παρουσιάζουν αυτούσια, καλύπτοντας έτσι όχι μόνο το ιστορικό αλλά και το λαογραφικό στοιχείο του τίτλου. Παρουσίασαν το θέμα όχι μόνο με ψυχρό νου αλλά και με θερμή ψυχή κρητική, γιατί τόσο στα κείμενα, όσο και στις φωτογραφίες των σχεδόν διακοσίων σελίδων του βιβλίου έχουμε την αίσθηση: άλλοτε μιας υπόκωφης κρητικής μουσικής υπόκρουσης και άλλοτε των κρότων από τις ντουφεκιές των ένδοξων αγώνων για λευτεριά. Έχουμε ακόμη την αίσθηση του ωραίου, του πολύπτυχου, του κάποτε πρακτικά περιττού αλλά ψυχικά απαραίτητου, που δίνει τη σφραγίδα του πολιτισμού με την καλλιτεχνία και καλαισθησία, όπως παρουσιάζονται στην κρητική φορεσιά των τελευταίων αιώνων, που είναι ανάλογη με το σώμα και την ψυχή του κρητικού της εποχής. Η κρητική φορεσιά απ’ όπου κι αν προέρχεται παρουσιάζει Βυζαντινά αλλά και Μινωικά στοιχεία που φάνηκαν από τη μελέτη και έρευνα του θέματος. Σ’ αυτό το έργο φαίνεται η αρχοντιά και η μεγαλοπρέπεια, η ψυχική συνέχεια και συνέπεια της Κρήτης. Θερμά συγχαρητήρια στους δραστήριους αδελφούς, αθλητές, χορευτές, συγγραφείς, πάντα λεβέντες να κοσμούν και να τιμούν την Κρήτη.»
μύθος, ιστορία, παράδοση.
Το πόνημα αυτό πραγματεύεται τη μουσικοχορευτική παράδοση της Κρήτης, όπως αυτή κληρονομήθηκε, διαμορφώθηκε και επιβίωσε μέχρι τους νεότερους χρόνους. Την παράδοση, η οποία αναπτύχθηκε ως συνέχεια της αρχαιότερης τοπικής, συμπληρώθηκε επηρεασμένη από τις μακρόχρονες ιστορικές περιπέτειες του νησιού και εμπλουτίστηκε με εθνικά, ιστορικά, πολεμικά, ηρωικά, κοινωνικά, ηθικά και προσωπικά στοιχεία που μετέπλασαν τη μορφή και την ουσία της. Ιδιαίτερη προσπάθεια καταβλήθηκε ώστε τα στοιχεία που παρουσιάζονται να στηρίζονται σε αξιόπιστες πηγές και τεκμηριωμένες πληροφορίες. Ο μελετητής επικαλείται σημαντικές διασταυρωμένες μαρτυρίες παλιών σπουδαίων Κρητικών μουσικών και χορευτών και την πλούσια βιβλιογραφία στην οποία περιλαμβάνονται: η ελληνική μυθολογία, η ποίηση, τα ιστορικά κείμενα, τα έργα των αρχαίων και νεότερων φιλοσόφων, των σύγχρονων και παλαιότερων συγγραφέων, και τα παραδοσιακά τραγούδια της Κρήτης, τα τραγούδια της Δυτικής Κρήτης, τα λεγόμενα ριζίτικα, οι μαντινάδες και τα πολύστιχα αφηγηματικά. Ο συγγραφέας μελέτησε όλους τους ζωντανούς κρητικούς χορούς, καθώς και τις παραλλαγές τους, ερεύνησε το μυθολογικό και ιστορικολαογραφικό τους υπόβαθρο και τον αυθεντικά παραδοσιακό τρόπο έκφρασής τους, τον σύμφωνο με τους παλαιούς εθιμικούς κανόνες. Κατέγραψε, επίσης, την τεκμηριωμένη σχέση του χορού με συγκεκριμένα πρόσωπα και γεγονότα από την ιστορία της Μεγαλονήσου, τους συμβολισμούς που περιέχονται στη μουσική, το βηματισμό και την τελετουργία του χορού, ισχυροποιώντας και επιβεβαιώνοντας ιστορικά τη λαϊκή γνώση. Ο Βασίλης Δ. Ασυμομύτης, φιλόλογος, ιστορικός, συγγραφέας, Δρ. Βυζαντινής ιστορίας και τέχνης, μέλος του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου στην επιστημονική ομάδα ιστορίας, ο οποίος προλογίζει το έργο γράφει: «Μέσα στο έργο του ο συγγραφέας συνταίριασε τα μεγάλα ιστορικά γεγονότα της Κρήτης, με τους χορούς, και τους χορούς, με τα γεγονότα.» Με ιδιαίτερη προσοχή έγινε η επιμέλεια του συνόλου των εικόνων που διακοσμούν την εν λόγω μελέτη. Αρχαιοελληνικά ευρήματα, όπως κοσμήματα, ειδώλια, αγγεία, γλυπτά έργα τέχνης, ανάγλυφα και τοιχογραφίες, αλλά και χαλκογραφίες του 18ου και του 19ου αιώνα, επιστολικά δελτάρια των αρχών του 20ου , και σπάνιο φωτογραφικό υλικό, αποτέλεσαν τη φωτογραφική τεκμηρίωση.
Για το βιβλίο έγραψαν...
Μανώλης Κ. Κογχυλάκης, (Εφημερίδα «Τα χρονικά Κισσάμου και Σελίνου», Μάρτιος 2001)
«Μετά την έκδοση της ιστορίας και λαογραφίας της κρητικής φορεσιάς, ο Ιωάννης Τσουχλαράκης έκανε πάλι δυναμικά την παρουσία του στο χώρο του βιβλίου με τους χορούς της Κρήτης. Ένα βιβλίο πλούσιο και επιμελημένο σε πολυτελή έκδοση. Μύθος, ιστορία, παράδοση ο υπότιτλος γιατί πραγματεύεται τους κρητικούς χορούς από τη γένεσή τους. Αφιερώνεται στον άρχοντα και εθνομάρτυρα της Επανάστασης του 1770, Δασκαλογιάννη. Στις 130 σελίδες του βλέπεις και απολαμβάνεις όλες σχεδόν τις εξελίξεις των κρητικών χορών από τους Μινωικούς χρόνους μέχρι σήμερα. Σ’ αυτό το βιβλίο χορεύει η Κρήτη με: Χανιώτικο συρτό, πηδηχτό, πεντοζάλι, μαλεβιζιώτη, χορούς της Ανατολικής Κρήτης κ.α. Χορευτικές παραστάσεις από αγγειογραφίες της Κνωσού και της Φαιστού μέχρι φωτογραφίες βρακοφόρων χορευτών και χορευτριών του τελευταίου αιώνα στολίζουν τις σελίδες του και συγχρόνως ζωντανεύουν τα χορευτικά δρώμενα της Κρήτης. Είναι μια έκδοση αρχοντική και επίσημη γιατί με επισημότητα παρουσιάζονται οι χοροί της Κρήτης. Μια έκδοση που πήρε επάξια έπαινο από την Ακαδημία Αθηνών, μια έκδοση που αξίζει. Θερμά συγχαρητήρια στο συγγραφέα συνοδευόμενα με πολλές ευχές για νέες προσπάθειες και επιτυχίες.»
Η μελέτη αναφέρεται κυρίως στην χρονολόγηση της παρουσίας και της χρήσης όλων των λαϊκών μουσικών οργάνων που συναντούμε στην Κρήτη και παραλάβαμε στις αρχές του 20ου αιώνα, ανεξάρτητα από το βαθμό δημοτικότητάς τους σήμερα και με το σκεπτικό ότι για να διασώσουμε τη μουσική μας κληρονομιά στο σύνολό της, πρέπει να διατηρήσουμε τον πλούτο της. Έναν πλούτο που συγκροτείται από τις μουσικές ιδιαιτερότητες των επιμέρους περιοχών της Κρήτης, τις οποίες οφείλουμε να προβάλουμε, αν θέλουμε να τον διασφαλίσουμε.
Για το βιβλίο έγραψαν...
Παναγιώτης Καμηλάκης, Λαογράφος – Ερευνητής της Ακαδημίας Αθηνών (Εφημερίδα «Κρητική Ενημέρωση», Μάιος 2004)
«Τα λαϊκά μουσικά όργανα στην Κρήτη». Ένα βιβλίο για τη μουσική λαογραφία της Κρήτης.
«Το νέο βιβλίο του συγγραφέα Ιωάννη Τσουχλαράκη, παρουσιάζει σημαντικό και πολύπλευρο ενδιαφέρον λαογραφικό, μουσικολογικό, ιστορικό και ιδιαίτερα κρητολογικό. Κύριος στόχος του βιβλίου, όπως διατυπώνεται στον σύντομο πρόλογό του, είναι η ιστορική τεκμηρίωση της παρουσίας και της χρήσης των μουσικών οργάνων στην Κρήτη από περασμένες εποχές και παλαιότερους αιώνες, της βενετοκρατίας και τουρκοκρατίας ιδίως. Έτσι μελετά ο συγγραφέας, την ιστορική διαδρομή, εξέλιξη και διαμόρφωση όλων των οργάνων της κρητικής δημοτικής μουσικής, χωρίς εξαιρέσεις και αποκλεισμούς, όπως συχνά, δυστυχώς, συμβαίνει τις τελευταίες δεκαετίες στο χώρο της κρητικής μουσικής και ανεξάρτητα από τη μορφή ή μεγάλη διάδοση και δημοτικότητα ή και περιθωριοποίηση πολλών οργάνων σήμερα. Μας υπενθυμίζει ότι ο μουσικός πολιτισμός της Κρήτης και ο πλούτος που αυτός εκφράζει δεν περιορίζεται μόνο στα ευρύτατα γνωστά και πολύ διαδεδομένα όργανα που όλοι ξέρουμε και εκτιμούμε. Μας έχει κληροδοτηθεί μια πολυποίκιλη μουσική παράδοση, που χρησιμοποίησε και πολλά άλλα όργανα όπως το θιαμπόλι, το τύμπανο, το ταμπούρλο, τη μαντούρα, την ασκομαντούρα, το μπουλγαρί, το μαντολίνο, τη βιολόλυρα κ.α. Σ’ αυτόν τον πλούτο μουσικών οργάνων και ήχων του κρητικού παρελθόντος μας επαναφέρει το βιβλίο του Γιάννη Τσουχλαράκη. Γενικά μπορεί να λεχθεί ότι το τελευταίο, μικρό βιβλίο του Γιάννη Τσουχλαράκη, αποτελεί συμβολή χρήσιμη και ευπρόσδεκτη, στη μουσική λαογραφία, στην εθνομουσικολογία και συνολικότερα στη μελέτη του λαϊκού πολιτισμού της Κρήτης.»
Πάρις Σ. Κελαϊδής, (Εφημερίδα «Τα Σφακιά», Ιούνιος – Αύγουστος 2004)
«Ο συγγραφέας περιγράφει με πληρότητα τα λαϊκά όργανα του νησιού μας, που είναι πέραν από το λαγούτο, τη λύρα και το βιολί, τα εξής λιγότερα γνωστά: βιολόλυρα, μαντολίνο, κιθάρα, μπουλγαρί, μπαντούρα, ασκομπαντούρα, το χαμπιόλι των βοσκών και το νταουλάκι της Ανατολικής Κρήτης. Αναφέρει τη χρονολογική εμφάνισή τους, την προέλευσή τους, παλιούς φημισμένους οργανοπαίκτες. Επίσης παλαιά και αρχαία κείμενα, σχετικά με το θέμα του, αποδεικνύοντας τη βαθιά μελέτη του συγκεκριμένου αντικειμένου.»
Υπό έκδοση τελούν δύο ακόμη εργασίες του με θέματα:
|
Η
εργασία αυτή, που εκδόθηκε από την Ένωση Κρητών Μεταμόρφωσης, αποτελεί
μια περίληψη της ομότιτλης ευρύτερης μονογραφίας του συγγραφέα, που
σύντομα θα δημοσιευθεί. Μια σύντομη, αλλά περιεκτική και τεκμηριωμένη
αναφορά στα λαϊκά μουσικά όργανα της Κρήτης, η οποία στηρίζεται σε
αδιάσειστα ιστορικά στοιχεία.